|
We beginnen het nieuwe jaar, niet nadat over en weer alle beste wensen zijn uitgewisseld, met een nieuw aandachtsgebied: opsluitingen. Het gaat om slotsituaties waarin zwart nog wel over restmateriaal beschikt maar verliest omdat hij, aan zet zijnde, niet meer kan bewegen. Deze en de volgende keer gaat het over opsluitingen op de triktrak (de diagonalen 1/45 en 6/50), composities waarvan de slotstand bestaat uit een zwarte schijf op veld 45 die aan zet is tegen een wit stuk op veld 50 dat de voortgang belemmert. In mijn verzamelde eigen werk (een kleine 4500 problemen) is ongeveer één op de veertig er zo eentje, in de turbo dambase collectie is dat er één per ca. tachtig.
1. Zwarte schijf op 45 aan zet tegen witte schijf op 50 Het schouwspel begint met de verreweg minst courante soort, het type met als witte Cerberus van dienst op veld 50 een schijf. Wie er de Turbo Dambase op natelt komt tot een totale productie van dit type op pakweg dertig stuks, een te verwaarlozen fractie van het bestand. Ik laat aan de kijker drie voorbeelden zien. Diagram 1 is een even stokoude als befaamde creatie van Derk Vuurboom, een juweeltje dat alle soortgenoten in de schaduw stelt. In 1948 verdiende de auteur met dit ding de KvD-titel (= het landskampioenschap probleemcompositie). Elke damliefhebber behoort dit stukje in zijn handbagage bij zich te hebben. Uit eigen koker heb ik voor u geen kwalitatief bevredigend nieuw spul bij de hand, wel oudere kost die een herhaling waard is. In het geval van plaatje 2 (voor het eerst te kijk op 10 februari 2007 in de Verenigde Noordhollandse Dambladen) wordt de slotstand bereikt direct aansluitend aan de problematieke slagcombinatie. Bij dia 3 (eerder te bezichtigen in ‘Hoofdlijn’ van september 2008) levert zwart, in het spoor van Vuurboom, een eigen actieve bijdrage aan de voorbereiding van de slotstand. Met motiefspel dus. |
||
| http://www.damclubpurmerend.nl/pdn/48/16Q1_01.PDN |
http://www.damclubpurmerend.nl/pdn/48/16Q1_02.PDN |
http://www.damclubpurmerend.nl/pdn/48/16Q1_03.PDN |
| 1 | 2 | 3 |
|
1. 38-32(36x40), 32x1(40-45), 1x15(28-32), 33-28(22x44), 15-38(32x43), 48x50
2. 32-28(36x47), 28x8(2x13), 19x8(30x19), 34-30(25x32), 8-2(47x38), 2x30(35x24), 33x42(24x33), 44-39(33x44), 42-38(32x43), 48x50. Het probleem kan natuurlijk ook (en oogstrelender) zonder de schijven 44 en 45, in dat geval leidt de afwikkeling naar een schijfnaturel op veld 28, zo hintte Arne van Mourik in De Problemist van augustus 2010. Helemaal waar, maar vanwege het opsluitingsthema had ik toen en nu de met ballast beladen diagramstand even nodig. 3. 31-27(21x43), 42x31(26x37), 33-29(24x33), 30-24(20x29/19x30), 34x3(43x34 is de smakelijkste), 3x20(34-39), 44x33(35x44), 50x39(28-32), 33-28(22x44), 20-38(32x43), 48x50. 2a. Zwarte schijf op 45 aan zet tegen witte dam op 50, directe bewerkingen Zeer relevant bij deze soort is de onderverdeling van in a. rechtstreeks resultaat van voorafgaand combinatiespel (= slagspel) of b. uitkomst van motiefspel (waarin begrepen: kaal uitschuifspel). Eerst maar eens een trio waarin het er rechttoe rechtaan aan toegaat, de witte dam slaat als afronding van de combinatie naar veld 50. Zo maakte ik er zelf een stuk of vijfentwintig, minder dan 1% van mijn verzamelde werk, en met dat lage percentage lig ik in lijn met de Turbo Dambase; kortom: tamelijk schaars materiaal. Dirk van den Berg deed het in 1979 op dia 4 (De Problemist, juni van dat jaar) naar mijn smaak heel mooi, hij lanceert de zwarte schijf des doods met een prangende meerslag naar veld 45 en brengt dat stuk daar dan ook nog eens in verwarring met het plaagstootje 44-40. Zelf deponeerde ik in 1966, dus bij een van mijn prillere stapjes in de damproblematiek, al een duit in de zak met de kolos die op dia 5 staat gezekerd. Van meer recente datum is plaatje 6 (K 1124, gemaakt in 2007), het beestje wachtte sindsdien geduldig om te worden uitgelaten. |
||
| http://www.damclubpurmerend.nl/pdn/48/16Q1_04.PDN |
http://www.damclubpurmerend.nl/pdn/48/16Q1_05.PDN |
http://www.damclubpurmerend.nl/pdn/48/16Q1_06.PDN |
| 4 | 5 | 6 |
|
4. 24-20(14x45), 44-40(35x44 in arren moede dan maar), 46-41(36x47), 28-23(47x13), 23x3(27x38), 3x50
5. 11-7(23x43), 17-11(6x28), 27-22(18x16), 7x18(13x22), 42-38(43x32 het alternatief is minstens even pijnlijk), 31-27(22x42), 41-37(42x31/32x41), 36x38(33x42), 44x4(35x44), 50x30(25x34), 26-21(16x27), 4x50 De Gooi- en Eemlander, 29 oktober 1966. Niet iedere jeugdzonde is smadelijk. Het lukt trouwens met dezelfde oplossing als je de witte schijven van 28 en 38 verplaatst naar de velden 20 en 30 en de zwarte schijven van 23 en 35 naar 15 en 43 . 6. 28-22(29x38), 22x33(19x39), 11-7(1x23), 6-1(35x24), 1x50 2b. Zwarte schijf op 45 aan zet tegen witte dam op 50, indirecte bewerkingen In deze groep valt de overgrote massa triktrak opsluitingen. Maar eerst bespreek ik een soort die hinkt op twee gedachten waarvan er slechts één finisht met de barricade van zwart in zijn hoekje op 45; een buitenbeentje, het tweeslachtige type. Want een apart geval is de finale: zwart aan zet met schijf 40 tegen witte dam op één van de velden 6,11,17,22,28,33 en 39. De voortzetting (40-45) en de witte dam schuift naar 50 levert inderdaad onze opsluiting op; maar die zwarte zet is optioneel, met hetzelfde gemak geeft ie de voorkeur aan (40-44) en de witte dam slaat naar 50, naturel. Problemen die zo eindigen pleeg ik voor mijn eigen productiestatistieken van de 45/50 opsluiting niet mee te rekenen, maar vandaag maak ik een uitzondering. 2b1. zwarte schijf op 40 aan zet tegen witte dam op 6/11/17/22/28/33/39 Hiervan zijn er legio, het overgrote deel bereikt de ‘slotstand’ na voorafgaand motiefspel (alle problemen met als finish het bekende Timoneda/Guerra/Canalejas motief = zwart met schijven op 1,6 en 25 aan zet tegen een witte dam op 2 bijvoorbeeld). Maar het kan ook zonder of bijna zonder. Ik toon zes gevallen en begin op diagram 7 met iets eigens, een nette stand uit 2006 (Nederlands Dagblad, 8 juli), de zwarte slotschijf wordt gelanceerd en de witte dam bespringt rechtstreeks veld 39. Diagram 8 (de ADG-er, februari 1965) is een voorbeeld van vrijwel zonder, in dit werkje (met een aangenaam logische standverklaring) gaat Dirk de Ruiter met souplesse en fraai vrijgevig naar een witte dam op het leuke veld 48. Na de zwarte uitschuifzet (34-40) en 48-39 is het doel bereikt. In mijn dia 9 (K 3122, een boreling uit 2010 die pas vandaag ten doop wordt gehouden) gooit wit het over een andere boeg op de diagonaal, met zijn dam schuift hij naar en vervolgens vanaf veld 28 (sic: of 33). |
||
| http://www.damclubpurmerend.nl/pdn/48/16Q1_07.PDN |
http://www.damclubpurmerend.nl/pdn/48/16Q1_08.PDN |
http://www.damclubpurmerend.nl/pdn/48/16Q1_09.PDN |
| 7 | 8 | 9 |
|
7. 35-30(29x40), 39-33(25x34), 22-18(13x22), 27x7 met twee varianten naar hetzelfde eindresultaat:
a (16x29), 7-2(23x41), 2x47-over drie-(36x27), 47x39-over vier-, of b (36x29), 7-2(23x41), 2x36-over vier-(16x27), 36x39-over drie-. 8. 23-19(14x43), 47-41(36x29), 44x4(25x34), 22-18(13x22), 4x48(30-34), 48-39 9. 21-17(12x21), 28-23(19x37), 24-19 en nu zelfs vier varianten, naar tweeërlei ontknoping: a en wat mij betreft de hoofdweg (13x35), 16-11(21x43), 11x4(15x24), 4x5 en daarna (35-40), 5-28 of b alternatief voor de hoofdvariant (21x43), 16-11(13x35), 11x4(15x24), 4x5 enz.;maar ook is er de variant c een route met naar keuze een vroege of een latere afslag naar links (15x35), 16-11(21x43), 11x2(13x24), 2x15-over zeven schijven, zo men wil in volgorde over 8,18,37,43,24,9 en 10 of over 8,30,43 en zo voort, gevolgd door (35-40), 15-33 of d als alternatief voor deze bijvariant (21x43), 16-11(15x35), 11x2(13x24), 2x15 plus nasleep. Zo’n keuzevrijheid voor de route van een rondslag, het is wellicht bekend, heeft een koosnaampje bij de insiders van de damproblematiek: molenwiekslag De volgende drie plaatjes besteed ik aan motiefproblemen: zwart weet met serieus tegenspel de weg naar veld 40 te vinden, maar dan kiest wit met zijn dam positie op de belendende triktraklijn om hem de voet dwars te zetten. Eerst op diagram10 een vermaarde compositie van Arend Stuurman uit De Problemist van november 1981 (hij stond in 1965 ook al aan de wieg van het gebezigde buitelsysteem), en vervolgens een ouwe klare (De Problemist, april 1986) en een jonkie (K 3425, gestookt in 2011) uit eigen kruik. |
||
| http://www.damclubpurmerend.nl/pdn/48/16Q1_10.PDN |
http://www.damclubpurmerend.nl/pdn/48/16Q1_11.PDN |
http://www.damclubpurmerend.nl/pdn/48/16Q1_12.PDN |
| 10 | 11 | 12 |
|
10. 21-17(12x21), 34-30(23x34), 32x12(21x41), 46x37(7x18 om de spanning er zo lang mogelijk in te houden), 16x7(36x27 het maakt niets uit), 33-29(24x44), 30x50(1x12), 15x24(19x30), 25x34(40x29), 37-31(27x36), 47-41(36x47), 43-38(47x33), 45-40(35x44), 50x10
en nu volgt een luchtig standje dat (ik beroep me op de TD) in 1942 is ontdekt door Bauke Meester. Zwart wordt, hoe dan ook, opgejaagd tot de teloorgang er op volgt, deze keer kies ik voor (29-33), 10-4(18-23), 4-10(23-29), 10-15(29-34), 15x38(34-40), 38-33. De toegankelijkheid van het motiefje blijkt uit een bijbehorende stapel van maar liefst honderdzeventig problemen en meer dan dertig producenten. 11. 29-23(18x40), 11-6(25x43), 49x18(13x11), 41x3(26x17), 16x7(1x12), 6-1(40-45), 1x40(45x34), 3x21(34-40), 21-17 12. 37-31(27x36), 47-41(36x47), 38-32(47x40), 32x1(33x44), 1x45(44-49), 16x7(2x11), 50-44(49x40), 45x16(35-40), 16-11 We beëindigen de voorstelling met diagram 13 (uit het Kampioenschap van de USSR 1988), een miraculeuze constructie van de Oostblokker S.A. Perepjelkin. Hij bezorgt ons de opstap naar Bladmuziek 49, de rubriek die ik voor volgende keer in petto heb. Dan zal het gaan over de meest uitgesproken vorm van de triktrakopsluiting, de motiefstand waarin zwart aan zet is met een schijf op 45 en een dam op veld 50 tegen een witte dam op 6. Perepjelkin weet daar, door deze optie te bieden als alternatief voor de directe opsluiting z45/wD50, het uiterste uit te toveren. Trouwens, niet alleen daarom maar ook vanwege de rijke gelardeerdheid met goedgetimede meerslagen en dankzij de klakkeloze en onbekommerde dropping van de zwarte motiefschijf is dit een toppertje. |
||
| http://www.damclubpurmerend.nl/pdn/48/16Q1_13.PDN |
||
| 13 | 13. 34-30(25x45), 33-39(36x47), 16-11(6x28), 37-31(26x48), 29-23 en nu staat zwart dus voor de keus a: (47x44), 23x1(48x7/12), 1x50 directe opsluiting of b: (47x50), 23x1(48x7/12), 1x6 en ons gespreksonderwerp voor later. | |