BLADMUZIEK (50)
derde kwartaal 2016
door Pieter Kuijper
OPSLUITINGEN, deel 3
In de twee vorige edities van Bladmuziek had ik het over (com)posities die bij het tot op de bodem uitspelen finishen met een één tegen één vastloper op de triktrak (de diagonalen 1/45 en 6/50). Zwart aan zet verliest, hij kan met zijn schijf op veld 45 niet bewegen omdat een witte sta in de weg op 50 verdere voortgang onmogelijk maakt. Ook de resterende twee afleveringen van deze serie gaan over opsluitingen, maar nu met meer restmateriaal dan één tegen één. Ik knip mijn verhaal in tweeën. Vandaag wordt het befaamde motief van Juan de Timoneda belicht. Naar men zegt dateert het uit 1635. Op karakteristieke wijze kruipt wit op de een na onderste rij met een schijf of een dam tussen twee vijandelijke stukken in, zwart rest vervolgens niets anders dan, door het opofferen van zijn enige mobiele stuk, zichzelf vast te zetten. Er zijn twee uitvoeringen, op links met het vitale veld 41 en op rechts met 50. Het is geen wet van Meden en Perzen, maar het tussenkruipen wil nog wel eens vooraf worden gegaan door een afgedwongen zwarte schuifpromotie. Dat thema had eerder al eens met mijn pen te maken, het kreeg aandacht aan in De Problemist van december 2012, bladzij 155 e.v.
http://www.damclubpurmerend.nl/pdn/50/16Q3_0a.PDN
Op dia a staat Timoneda op links afgebeeld, hier met een schijf als witte dwingeland op 41, maar het kan dus ook een dam zijn. In de damliteratuur zijn van beide versies talrijke bewerkingen te vinden. Van mijn aandeel in die productie (tot nu toe veertien stuks met schijf en vijf met dam) werp ik deze keer drie problemen voor de leeuwen, nummer 1 is een ouwetje uit Het Parool van 18 april 1992 (aanvankelijk had ik er een ogenschijnlijk dwingende voorzet aan vastgeknoopt, maar na 31-27 antwoordt zwart niet met (21-26) maar met (8-12,18-23,12x23) en het loopt straalremise). De nrs 2 en 3 zijn vrij vers, ze dateren van oktober 2012 en lagen tot nu toe ongerept in het magazijn. Aan de finale van dia 2 mag men de bron David Douwes (1944) hechten en die van dia 3 werd in 1979 in Dam Eldorado voor het eerst, en nogal vergelijkbaar, aangekleed door Jan Pennings, maar in diens zetting hadden de motten een gat geknaagd.
a
http://www.damclubpurmerend.nl/pdn/50/16Q3_01.PDN
http://www.damclubpurmerend.nl/pdn/50/16Q3_02.PDN
http://www.damclubpurmerend.nl/pdn/50/16Q3_03.PDN
1 2 3
1. 29-24(08-13) 34-29(25x23) 27-21(19x30) 21x01(23-28) 01x09(28x46) 09x31(26x37) 47-41(37-42) 48x37
2. 20-14(09x20) 25-20(34x14) 43x03(32x41) 03x38(41-46) 38-32(28x37) 42x31(26x37) 47-41(37-42) 48x37
3. 40-34(29x40) 39-34(28x30) 11-07(01x12) 17x08(26x28) 50-45(03x12) 45x14(19x10) 06-01(31x22) 01x42(36-41) 42-47(41-46) 38-32(28x37) 47-41(37-42) 48x37 bij (36-41): ook (28-32) baat niet: 38x27(36-41) 42-37(21x41) 48-42

Het aantal Timoneda’s op rechts dat de damliteratuur heeft gehaald is beperkt gebleven tot een stuk of vijftig. Het leeuwendeel doet het met een zwarte schijf op veld 45, zeer sporadisch zie je daar een witje. De stuk of tien die ik zelf op mijn kerfstok heb kwamen bijna allemaal in de vlaag van het moment tot stand, toen ik in 2012 mijn verhaal over zwarte schuivers naar dam voor De Problemist schreef; want met veld 45 witgekleurd is ook op rechts ertussen kruipen prima toepasbaar voor promotiedwang. De dia’s b en c laten twee van de Timoneda mogelijkheden op de rechterflank zien. Wits penetrante schijf (44) kan ook aan deze kant van het bord worden vervangen door een dam.
http://www.damclubpurmerend.nl/pdn/50/16Q3_0b.PDN
Dia b doet het met veld 45 in het zwart, na tussenloop enz. resteren er wederzijds twee stukken. Ter onderbouwing vertoon ik drie problemen uit het PK arsenaal. Nummer 4 werd op mijn naam gepubliceerd in De Gooi- en Eemlander van 30 juni 1964, naïviteit uit mijn jeugd want het ding was al bekend van langer geleden. G.W. Spittuler wordt zonder opgave van bron in TD genoemd en P. Kleute deed het in 1927 al zonder inleidende achteruitruil. De dia’s 5 en 6 komen uit het voorraadtrommeltje. Het construeren van een werkje met een witte dam als tussenloper is een verduveld moeilijk karwei, ik kwam althans geen enkel exemplaar in de Turbo Dambase tegen. Okee het lukte met deze dia 6, maar vanwege wits slappe onbelemmerde wandeling naar dam mag dat bepaald geen parel aan mijn kroon heten.
b
http://www.damclubpurmerend.nl/pdn/50/16Q3_04.PDN
http://www.damclubpurmerend.nl/pdn/50/16Q3_05.PDN
http://www.damclubpurmerend.nl/pdn/50/16Q3_06.PDN
4 5 6
4. 43-38(32x43) 39x48(30x50) 31-26(28x39) 26x30(25x34) 45-40(34x45) 49-44(39-43) 48x39
5. 17-11(06x28) 27-22(28x17) 21x03(26-31) 03x01(31-36) 01x40(36x47) 50-44(47x50) 40-34(30x39) 49-44(39-43) 48x39
6. 15-10(36x47) 32-27(21x43) 10-05(47x50) 05x49(30x39) 35-30(25x45) 49-44(39-43) 48x39
http://www.damclubpurmerend.nl/pdn/50/16Q3_0c.PDN
Zoals op dia c valt te zien lukt de truc ook met een witte in plaats van een zwarte schijf op 45 en dan staan er na afloop van de voorstelling drie witte stukken op het bord die met vereende krachten een eenzame zwarte dam omklemmen. Ik ontdekte dat op veld 45 ook een witte dam zou kunnen staan, en dat is naar mijn weten eerder dan in deze rubriek nog nooit uitgeprobeerd. Het illustratiemateriaal, nogmaals drie eigen problemen, staat op de flankerende diagrammen. De nummers 7 en 8 komen beide uit de eerder vermelde rubriek in De Problemist, nummer 9 is een kakelrecent broodje, zo men wil aan twee kanten afbakbaar want zwart zijn schijf 6 kan ook op 16 terecht (verplaats dan tegelijk even zwart 1 naar 3 en wit 11 naar 13 en begin met 13-8), in dat geval doet wit er wijs aan om zijn promotieveld te verleggen naar 2. Ook voor dit exemplaar vraag ik geen loftuitingen, want de finale klapper staat daar rechtsonderaan al wel heel erg kant en klaar. Let er bij het naspelen op dat je in de slag over vier niet de verdergevorderde zwarte schijf consumeert maar die op veld 33.
c
http://www.damclubpurmerend.nl/pdn/50/16Q3_07.PDN
http://www.damclubpurmerend.nl/pdn/50/16Q3_08.PDN
http://www.damclubpurmerend.nl/pdn/50/16Q3_09.PDN
7 8 9
7. 17-12(30-35) 12x01(35x44) 01x04(44-50) 04x31(26x39) 49-44(39-43) 48x39
8. 42-38(26x46) 38x18(46x19) 24x02(14-19) 02x38(09-13) 18x09(10-14) 09x20(25x44) 38-49(44-50) 49-44(39-43) 48x39
9. 11-07(01x12) 17x08(26x17) 22x11(31x33) 42x31(06x17) 08-03(36x27) 03x45(44-50) 49-44(39-43) 48x39

Volgende keer, in de laatste aflevering die aan het thema ‘opsluiten’ wordt gewijd, neem ik zwaardere gevallen onder handen. Tot dan en t.t., PK.