(Nipt) geen HARAKIRI en (net) geen KAMIKAZE
Bij Harakiri en Kamikaze is zwart aan de beurt. Hij gebruikt die beurt voor zijn laatste speelzet (hij heeft dus keuze) en offert (geeft materiaal weg, of wel onverplicht, of wel meer dan onvermijdelijk); wit wordt door dat offer gedwongen (er is geen afwijkend correct tegenspel mogelijk) om scherp (eenduidig) te winnen. Bij harakiri beschikt wit over geen andere scherpe winst dan deze, bij kamikaze kan wit (in een andere spelvariant) ook op eigen kracht scherp naar het einde. Het afgelopen voorjaar stelde ik in Bladmuziek 53 een twaalftal problemen ten voorbeeld, aan het eind van die rubriek deed ik een toezeggging: de volgende keer/keren presenteer ik u materiaal dat, zij het pas bij nauwkeurige beschouwing, niet aan de begripsbepaling(en) voldoet. Valserikken per definitie dus. En vandaag is het dan zover. Maar eerst een kanttekening: de kwestie ‘wel of niet harakiri en/of kamikaze’ houdt geen waardeoordeel over het gebodene in; geen brevet van meer- of minvermogende damproblematiek, het is slechts een kwestie van etikettering. Voor de conclusie of een probleem onder de noemer valt kijken we met vragende blik naar de volgende kerngebeurternissen: 1. deelt zwart een cadeautje uit? en is dat ter gelegenheid van zijn laatste echte activiteit? 2. is wit gehouden het geschenk te aanvaarden? In deze aflevering toets ik mijn demonstratieplaatjes op vraag 1, verleent zwart op zijn laatste serieuze zet heus en gratuit hulp, is hij wel echt genereus aan het offeren. En de volgende rubriek wordt gereserveerd voor materiaal waarin wit in feite niet tot aanvaarding van het gebodene is gehouden; te bezien in oktober, al krijgt u vandaag al een voorproefje bij de dia’s 3 en 8. a. zwarts laatste echte zet is een schuif: krijgt wit een cadeautje of niet? |
|||
http://www.damclubpurmerend.nl/pdn/54/17Q3_01.PDN |
http://www.damclubpurmerend.nl/pdn/54/17Q3_02.PDN |
http://www.damclubpurmerend.nl/pdn/54/17Q3_03.PDN |
http://www.damclubpurmerend.nl/pdn/54/17Q3_04.PDN |
1 harakiri | 2 geen harakiri | 3 geen harakiri | 4 geen kamikaze |
1. 34-30(17x28) 30-24(45x32) 24x4(28x39) 29-23(18x29) 4x23 zwart kan nu kiezen uit twee harakiri varianten a (12-18) 23x1 of b (7-11) 23x16 Het onscherpe alternatief (12-17) is slechts een eengever, dus als ie zich netjes volgens protocol gedraagt geeft zwart ter gelegenheid van zijn slotzet een extra schijfje cadeau, typisch harakiri. Het aardige moment in dit probleem is de slag over vijf met de witte dam, die (omdat dat slechts remise oplevert) zijn rondje niet in het achterveld beëindigt en bovendien (op straffe van teraardebestelling) zijn draai in de juiste richting moet maken, geen molenwiekslag dus. 2. 22-18(12x14) 29-23(36x47) 23-18(47x49) 18x20(27x38) 50-44(49x40) 20-14(10x19) 24x2(35x24) 2x16 Voor de scherpte rest er nu slechts de weggever (1-7) 16x2 De finale is een geplukte Guerra, zwart aan zet met schijven op 1 en 6 tegen een witte dam op veld 16, en werd voor het eerst gebruikt in 1959 door Bill Vrijlandt. Per definitie is (1-7) geen harakiri want zwart heeft geen keuze; bij zijn allerlaatste daad kan hij niet anders dan weggeven, maar gul doen = offeren lukt niet, hoe dan ook slechts één schijf 3. 25-20(23x45) 15-10(4x24) 38-32(27x38) 42x4(31x42) 47x38(36x47) 4-9(47x50) 9x6 Nu dansen de poppen het sierlijkst als zwart schijf 16 activeert: (16-21) 26x17(50x11 een slechts werktuigelijke zet) 6x50. De andere optie is het onmiddellijk prijsgeven van de zwarte dam (op veld 44 om verrassingen te voorkomen), maar dan rest als slotstand een curiosum, een combinatie van twee slotposities, en daar houden de vaklui niet zo van. Geen harakiri om twee redenen. De eerste: zwart is in het motief op gezag van de spelregels verplicht om hout weg te geven, schijf of dam het is om het even, maar hoe dan ook slechts één enkel stuk; en dus geen cadeautje. De tweede grond om dit probleem niet te labelen anticipeert op het onderwerp dat ik de volgende rubriek met u ga behandelen, toetsingscriterium 2: het mankeert wit aan lijdelijkheid, hij hoeft het cadeautje niet aan en uit te pakken; wie houdt wit tegen als hij de bokkenpruik wenst op te zetten en de overwinning weigert door met zijn damslag vanaf 6 niet het hoekveld 50 als eindstation uit te kiezen? Het motief is vermoedelijk een ideetje van Max Douwes, hij hield het in de vroege jaren tachtig ten doop in Dam Eldorado. 4. 33-28(26x39) 28x8(3x12 anders slaan is minstens even hopeloos) 40-34(39x30) 35x4(19-24 in bittere wanhoop) 4x7(24x42) 46-41(1x12) 41-37(42x31) 6-1(31-36 zwart werkt nu al mee) 1x23 Zwart heeft nu keus van weggeven, en geraakt in de bijpassende versperring (36-41) 23x46 diagonaal of (5-10) 23x5 zijdelings. Er is ook nu weer geen sprake van (in dit geval vanwege twee scherpe varianten) kamikaze, want met de witte dam op de lange lijn is het weggeven onontkoombaar en het betreft hoe dan ook slechts één stuk, gul doen is er niet bij. Overigens vindt de eigenlijke assistentie van zwart bij het werken aan scherpte plaats in een eerder stadium als hij schijf 31 in veiligheid brengt. De finale, zwart aan zet met schijven op 5 en 36 tegen een witte dam op een hoofdlijnveld (maar niet 10,41 of 46) is een veelgebezigde; als mijn recherche me niet bedriegt, is ie voor het eerst gebruikt in 1940 door Harry Verhezen en wel met de dam op veld 19; de vroegste bewerking met de dam op 23 leverde Leen de Rooij in 1965. b. zwarts beslissende zet is een slag: een cadeautje of niet? Valse slagharakiri is lastig bewerkbaar, gevallen waarin zwart slagkamikaze faket heb ik al helemaal niet kunnen bedenken, daarom onder dit kopje slechts drie voorbeelden van harakiri, één echte en twee instinkers, en een geval van (slechts vanwege witte eigen inbreng) valse kamikaze. |
|||
http://www.damclubpurmerend.nl/pdn/54/17Q3_05.PDN |
http://www.damclubpurmerend.nl/pdn/54/17Q3_06.PDN |
http://www.damclubpurmerend.nl/pdn/54/17Q3_07.PDN |
http://www.damclubpurmerend.nl/pdn/54/17Q3_08.PDN |
5 harakiri | 6 geen harakiri | 7 geen harakiri | 8 twijfelgeval kamikaze |
5. 28-22(29x38) 22-18(13x42) 15-10(38x16) 10-5(12x21) 43-38(42x33) 44-39(33x44/34x43) 49x9(3x14) 35x11 en nu slaat zwart harakiri achteruit (16x7) 5x2 Schijf 6 is een loze nietsnut, maar zonder dit kleinood gaat de clou verloren. De slag (16x7) is harakiri want een cadeautje, zwart geeft immers drie stukken prijs terwijl hij zich had kunnen beperken tot twee. Om het oplossen te vergemakkelijken, maar waarom zou ik?, kunnen de witte schijven 28 en 33 ook op bijvoorbeeld 22 en 39 6. 28-22(19x30) 22x11(45x23) 32-28(23x21) 26x8(36x27 want indien 6x17 of 16x7 dan is ie bijoplosbaar) 8-3 en ook nu slaat zwart achteruit (16x7) 3x2 En wederom heeft schijf 6 geen actieve rol, maar om zwart tot scherpte aan te zetten is ie niettemin van vitale betekenis. De slag (16x7) is deze keer geen harakiri want (16x7) is geen giffie, de witte dam slaat ook bij ander spel over vier schijven 7. 44-40(30-35 ook de rest verliest, dus liever mooi) 47-42(35x33) 34-30(36x47) 22-18(13x31) 37x8(3x12) 30-24(29x20) 38x7 en nu slaat zwart om wit aan scherpte te helpen (47x21) 25x3(1x12) 3x26 met verticale versperring als laatste aanblik Technisch bezien is (47x21) de laatste activiteit van zwart, daarna is het spelen afgelopen, er rest slechts een mechanisme. Maar net als bij het vorige voorbeeld is die slag, ook al biedt hij wit scherpte, geen echt offer, geen vrijgevig gebaar, en dus geen harakiri moment, immers de witte dam gaat hoe dan ook twee stukken slaan. 8. 37-32(36x47) 32-27(22x31) 21-17(11x22) 33-28(naar keuze, zeg 22x33) 38x20(47x35) 24x2 We zijn nog niet op het moment suprême, maar moeten al even koekeloeren. Direct slaan met de dam naar 8 is weliswaar de kwistigste variant, maar onscherp. En ook 13 en 19 doen als landingsterrein niet ter zake want dan wint wit naar believen. Zwart dient zich, althans in eerste instantie, te beperken tot het zuinige scenario en maakt zijn keuze. Variant a. slaan met schijf 15 naar veld 24, gevolgd door 30x19, stelt zwart in de gelegenheid tot kamikaze met (35x8) 2x36; variant b. slaan met de dam naar 24 mag dan in technische zin niet dwingen (toets 2), maar 2x35 is wel de voor winst gewenste slag, gevolgd door (15x24) 35x36. De probleemstand ziet er nogal bijoplossinggevoelig uit, ik heb gespeurd maar kon geen euvelen ontdekken. Misschien is dit de allereerste bewerking van het standje z.a.z. 15,31,D36/w 20,30,D2, maar vindingrijk mag je me toch echt niet noemen, want met de zwarte schijf van 31 op 41 waren diverse collega’s al eerder aan het stoeien. |